Hakkınızda bir icra takibi başlatıldı, itiraz süresini kaçırdınız veya itirazınız reddedildi. Kapıya haciz memurları dayandı ve o anın baskısıyla, aslında borçlu olmadığınız bir parayı ödemek zorunda kaldınız. Peki, “iş işten geçti” diyerek bu paranın üzerine bir bardak soğuk su mu içeceksiniz? Hayır. Hukukumuzda, cebri icra (haciz) tehdidi altında yapılan haksız ödemelerin geri alınması için istirdat davası yolu öngörülmüştür. İcra ve İflas Kanunu’nun (İİK) 72/7. maddesi, borçlu olmadığı halde ödeme yapanlara paralarını “geri isteme” hakkı tanır.

Bu yazıda, haksız yere ödediğiniz parayı nasıl geri alabileceğinizi Yargıtay’ın emsal kararlarıyla inceliyoruz.

İstirdat Davası Nedir?

İstirdat davası, borçlu olmadığı bir parayı, icra takibi ve haciz tehdidi altında ödemek zorunda kalan kişinin açtığı bir tür “eda davası”dır. Bu davanın amacı, malvarlığınızdan haksız yere çıkan paranın iadesini sağlamaktır.

Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemeleri, bu davayı sadece basit bir alacak davası olarak değil, icra hukukuna özgü özel bir yol olarak tanımlar.

Emsal Kararın Özü:

İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 44. Hukuk Dairesi – E. 2020/322, K. 2021/691 “İstirdat davası; icra takibi sırasında takibe itiraz etmemiş veya itirazının kaldırılmış olması yüzünden borçlu olmadığı bir parayı tamamen ödemek mecburiyetinde kalan şahsın, paranın geriye alınmasını istemesi davasıdır.”

İstirdat Davası Açma Süresi: 1 Yıllık Kritik Süre

İstirdat davasında en çok yapılan hata, sürenin kaçırılmasıdır. İİK 72/7 maddesi çok nettir: Paranın icra veznesine veya alacaklıya ödendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde dava açılmalıdır.

Bu süre “zamanaşımı” değil, “hak düşürücü” süredir. Yani 1 yıl 1 gün sonra dava açarsanız, haklı olsanız bile davanız reddedilir.

Yargıtay Diyor ki:

İstanbul 18. Asliye Ticaret Mahkemesi – E. 2020/168, K. 2020/248 “İİK 72/7 maddesi uyarınca paranın ödendiği tarihten itibaren bir yıllık süre hak düşürücü niteliktedir. Bu süre durmaz ve kesilmez; mahkemece yargılamanın her aşamasında re’sen (kendiliğinden) gözetilmesi gereken bir dava şartıdır.”

Hangi Koşullarda İstirdat Davası Açılabilir?

Her ödenen para geri istenemez. İstirdat davası açabilmek için şu şartların bir arada olması gerekir:

1. Kesinleşmiş Bir İcra Takibi Olmalı: Hakkınızda bir takip yapılmış ve bu takip kesinleşmiş olmalıdır.

2. Cebri İcra Tehdidi Olmalı: Ödeme, “borcum yok ama haciz gelmesin” korkusuyla veya haciz baskısı altında yapılmış olmalıdır.

3. Borçlu Olmadığınızı İspatlamalısınız: Maddi hukuk açısından bu parayı aslında borçlu olmadığınızı (ödeme, zamanaşımı, sahte imza vb. nedenlerle) kanıtlamanız gerekir.

İspat Yükü Davacıdadır

Bu davada ispat yükü, parayı geri isteyen (borçlu görünen) taraftadır. Sadece “ben borçlu değildim” demek yetmez; banka dekontları, ticari defterler veya sahtecilik iddiası varsa bilirkişi raporları ile durum ispatlanmalıdır.

Emsal Kararın Özü:

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu – E. 2017/1526, K. 2018/1948 “İstirdat davasında ispat yükü davacıdadır. Davacı, parayı vermesini gerektiren bir hukuki sebebin bulunmadığını ispat etmekle yükümlüdür.”

Ticari Davalarda Arabuluculuk Şartı

Eğer uyuşmazlık ticari bir işten kaynaklanıyorsa (örneğin iki şirket arasındaki fatura alacağı), doğrudan dava açamazsınız. Dava açmadan önce mutlaka arabuluculuğa başvurulması zorunludur. Aksi halde davanız usulden reddedilir.

Sonuç: Paranız Yanmasın, Süreyi Kaçırmayın

Özetle; haciz baskısıyla yapılan ödeme, borcu kabul ettiğiniz anlamına gelmez. Eğer gerçekten borçlu değilseniz, ödeme tarihinden itibaren 1 yıl içinde istirdat davası açarak paranızı yasal faiziyle geri alabilirsiniz.

Ancak bu dava teknik ispat kurallarına ve kesin sürelere tabidir.

Hak kaybına uğramamak, 1 yıllık süreyi kaçırmamak ve İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 44. Hukuk Dairesi’nin 2021/691 sayılı emsal kararının sizin davanıza uygulanması için Öden Hukuk Bürosu ile iletişime geçebilirsiniz.