Ticari hayatta yaygın olarak kullanılan senet (bono), vadeli alacaklar için önemli bir güvence aracıdır. Ancak vadesi geldiğinde ödenmeyen bir senet, alacaklı için ciddi bir soruna dönüşebilir. Peki, elinizdeki senet ödenmediyse ne yapmalısınız? Ödenmeyen senet icra takibi nasıl başlatılır ve bu süreçte nelere dikkat edilmelidir? Bu rehberde, Türk Ticaret Kanunu‘na göre senet nedir sorusundan başlayarak, alacağınızı yasal yollarla en hızlı şekilde nasıl tahsil edebileceğinizi anlatıyoruz.

Ödenmeyen Senet İcra Takibi Öncesi Bilinmesi Gerekenler: Senet Nedir ve Geçerlilik Şartları

Senet, ya da hukuki adıyla bono, düzenleyenin (borçlunun), lehtara (alacaklıya) belirli bir bedeli, belirli bir vadede kayıtsız şartsız ödeme vaadini içeren kıymetli bir evraktır. Bir senedin “kambiyo senedi” vasfına sahip olup, size hızlı bir icra takibi imkanı sunabilmesi için taşıması gereken zorunlu unsurlar Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) açıkça belirtilmiştir.

Mutlak Zorunlu Unsurlar (Bunlar Yoksa Senet Geçersizdir)

• “Bono” veya “Emre Yazılı Senet” İbaresi: Metnin içinde bu kelimelerden biri geçmelidir.
• Kayıtsız Şartsız Ödeme Vaadi: “Mal teslim edilince ödeyeceğim” gibi şartlar senedi geçersiz kılar.
• Lehtar: Kime veya kimin emrine ödeneceğinin (alacaklının) adı yazılı olmalıdır.
• Düzenleme Tarihi: Senedin düzenlendiği gün, ay ve yıl.
• Düzenleyenin (Borçlunun) İmzası: Borçlunun el yazısıyla atılmış imzası.

Nispi Zorunlu Unsurlar (Alternatifi Olan Şartlar)

Bu unsurların yokluğu, belirli şartlarda telafi edilebilir:

• Vade: Vade belirtilmemişse, senet “görüldüğünde ödenecek” kabul edilir. Düzenleme tarihinden itibaren 1 yıl içinde icra takibi yapmak gerekir.
• Ödeme Yeri: Ödeme yeri belirtilmemişse, senedin düzenlendiği yer ödeme yeri sayılır.
• Düzenleme Yeri: İşte en kritik detay budur. Eğer düzenleme yeri belirtilmemişse, düzenleyenin adının yanında yazılı olan yer düzenleme yeri kabul edilir. Ancak, senette hem düzenleme yeri yazmıyorsa hem de düzenleyenin adının yanında bir yer belirtilmemişse, o senet geçersiz olur.

Adım Adım Ödenmeyen Senet İcra Takibi Nasıl Başlatılır?

Vadesi gelmesine rağmen ödenmeyen bir senet için alacaklının izlemesi gereken yol, İcra İflas Kanununa göre kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla icra takibi başlatmaktır.

1. Adım: İcra Dairesine Başvuru

Alacaklı, elindeki orijinal senetle birlikte yetkili icra dairesine başvurarak bir takip talebi oluşturur. Bu takip türü, genel haciz yoluna göre çok daha hızlı ve etkilidir.

 2. Adım: Borçluya Ödeme Emri Gönderilmesi

İcra dairesi, borçluya bir ödeme emri gönderir. Bu ödeme emriyle borçluya borcunu ödemesi veya itiraz etmesi için yasal süreler tanınır.

3. Adım: İtiraz Olmazsa Takibin Kesinleşmesi ve Haciz

Borçlu, yasal süre içinde borca veya imzaya itiraz etmezse, takip kesinleşir. Bu aşamadan sonra alacaklı, borçlunun mal varlığı (maaş, banka hesapları, ev, araba vb.) üzerine haciz konulmasını talep edebilir.

Senet Protestosu ve Zaman Aşımı Süreleri (Dikkat!)

• Protesto: Eğer senet üzerinde “protestodan muaftır” kaydı yoksa, ödenmediği takdirde noter aracılığıyla protesto edilmesi gerekir. Asıl borçluya icra takibi yapabilmek için protestoya gerek yoktur. Ancak senet cirolanmışsa, cirantalara icra takibi yapabilmek için protesto çekilmiş olması gerekir. 
• Zaman Aşımı: Senetlerde alacak hakkını kaybetmemek için kanunda belirtilen hak düşürücü sürelere harfiyen uymak zorunludur. Bu süreler, kime karşı takip başlattığınıza göre değişiklik gösterir:
  • Senedi Düzenleyene (Keşideciye) Karşı: Senedi elinde bulunduran alacaklının (hamilin), senedi düzenleyen ana borçluya karşı takip başlatmak için zamanaşımı süresi, vadenin geldiği tarihten itibaren 3 yıldır.
  • Cirantalara (Senedi Ciro Edenlere) Karşı: Alacaklının, senedi kendisine devreden cirantalara veya kendisinden önceki diğer cirantalara karşı başlatacağı takip için zamanaşımı süresi çok daha kısadır. Bu süre, protesto tarihinden (veya protestodan muaf ise vadeden) itibaren 1 yıldır.
  • Cirantanın Diğer Cirantalara Karşı Hakkı (Rücu): Senedi ödemek zorunda kalan bir cirantanın, kendisinden önceki cirantalara dönüp bu parayı talep etmesi için zamanaşımı süresi ise daha da kısadır: 6 aydır.

Senet ve Bono Uyuşmazlıklarında Avukat Desteği

Ödenmeyen senet icra takibi, sürelerin ve usul kurallarının hayati önem taşıdığı teknik bir süreçtir. Hak kaybı yaşamadan alacağınızı en hızlı şekilde tahsil etmek için bir Ankara icra avukatı ile çalışmak en doğru yoldur. Öden Hukuk, kıymetli evrak hukukundan kaynaklanan tüm alacaklarınızın takibi için yanınızdadır.