Günlük hayatta veya internette yaşanan bir tartışma sonrası, hakaret suçu ve cezası ile karşı karşıya kalabilirsiniz. Özellikle sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla, bir anlık öfkeyle yazılan bir yorumun hukuki sonuçları ağır olabilmektedir. Peki, hakaret suçu ve cezası tam olarak nedir? Bu rehberde, hangi sözlerin suç sayıldığını, yasal sürecin nasıl işlediğini ve 2025 yılı için güncel Yargıtay kararlarını inceliyoruz.

Hakaret Suçu Nedir? (TCK 125)

maddesine göre hakaret suçu, bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etmek veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmaktır. Yani, birine “hırsız” demek (somut olgu isnadı) ile “aptal” demek (sövme) arasında hukuki olarak bir fark yoktur; her ikisi de hakaret suçunu oluşturabilir.

Sosyal Medyada Hakaret Suçu (X,  Instagram, WhatsApp vb.)

Günümüzde hakaret suçunun en çok işlendiği yer sosyal medya platformlarıdır. X (Twitter) ‘da bir mention, Instagram’da bir yorum veya WhatsApp grubundaki bir mesaj yoluyla işlenen hakaret, normal hakaret suçuna göre daha ağır sonuçlar doğurabilir. Çünkü “aleniyet” unsuru gerçekleşir ve ceza artırılır. Sahte (fake) bir profilden yazılmış olması, failin tespit edilemeyeceği anlamına gelmez; siber suçlar birimleri IP adresi üzerinden kimlik tespiti yapabilmektedir.

Sosyal Medyada Hakaret ve Failin Tespiti

Günümüzde hakaret suçunun en çok işlendiği yer sosyal medya platformlarıdır. Twitter’da bir mention, Instagram’da bir yorum veya WhatsApp grubundaki bir mesaj yoluyla işlenen hakaret, aleniyet unsuru gerçekleştiği için TCK 125/2 uyarınca cezası artırılan nitelikli bir hal alabilir.

Sahte (Fake) veya Anonim Hesaplar Tespit Edilebilir Mi?

Evet, edilebilir. “Nasıl olsa sahte profil, bulunamam” düşüncesi, büyük bir yanılgıdır. Şikayetiniz üzerine Savcılık, ilgili sosyal medya platformundan (X, Meta/Instagram vb.) o içeriği paylaşan hesabın IP (İnternet Protokolü) adresini ve diğer kayıt bilgilerini talep eder. Elde edilen IP adresi üzerinden, o IP’yi o an kullanan internet abonesi (Türk Telekom, Superonline vb.) tespit edilerek failin kimliğine ulaşılabilir.

Peki, Sosyal Medya Şirketleri Bilgileri Veriyor Mu? (Teori ve Pratik)

Hukuken, Türkiye’de faaliyet gösteren tüm büyük sosyal medya sağlayıcıları, Türk mahkemelerinin yasal taleplerine uymak ve soruşturma için gerekli olan IP adresi gibi temel kullanıcı verilerini sağlamakla yükümlüdür.

Ancak, pratikteki durum bazen farklılık gösterebilmektedir. Özellikle hakaret gibi (terör veya çocuk istismarı gibi suçlara kıyasla) daha hafif kabul edilen suçlarda, bu global şirketlerin bilgi paylaşım süreçleri yavaş işleyebilir. Şirketler, kendi iç politikalarını veya merkezlerinin bulunduğu ülkenin (genellikle ABD veya İrlanda) yasalarını öne sürerek, adli makamların taleplerine hemen yanıt vermeyebilir.

Bu nedenle, failin tespiti hukuken mümkün olsa da, sürecin sabır ve doğru hukuki takip gerektiren bir “istihbarat ve diplomasi” savaşına dönüşebileceğini unutmamak gerekir. Tecrübeli bir avukat, bu süreçte doğru talepleri yaparak ve yasal takibi sürdürerek sonuca ulaşmayı hızlandırabilir.

Hangi Sözler Hakaret Sayılmaz? (Yargıtay Kararlarında “Kaba Söz” Ayrımı)

Her ne kadar toplum içinde rahatsız edici karşılansa da, Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre her ağır veya kırıcı söz, hakaret suçunu oluşturmaz. Mahkemeler, bir sözün hakaret olup olmadığını değerlendirirken, o sözün kişinin “onur, şeref ve saygınlığını” somut olarak rencide etme kastı taşıyıp taşımadığına bakar. Bu kapsamda, bazı ifadeler suç unsuru taşımayan “kaba söz”, “ağır eleştiri” veya “beddua” olarak nitelendirilir.

“Kaba ve Nezaketsiz Sözler”

Yargıtay, bir kişinin bilgisine, yeteneğine veya davranışlarına yönelik genel ve soyut eleştirileri genellikle hakaret olarak kabul etmez. Bu sözler, hukuki bir yaptırım gerektirmeyen “kaba söz” olarak görülür.

• Örnekler: Bir tartışma sırasında karşı tarafa “cahil”, “terbiyesiz”, “saygısız”, “beceriksiz” veya “nankör” demek, Yargıtay tarafından genellikle hakaret suçu olarak değerlendirilmemektedir.

“Beddua” Niteliğindeki İfadeler

Sizin de belirttiğiniz gibi, beddualar bir kişinin şerefine yönelik somut bir saldırı değil, ilahi bir güce yönelik bir temenni veya istektir. Bu nedenle ceza hukuku kapsamında hakaret suçunu oluşturmazlar.

• Örnekler: “Allah belanı versin”, “iki yakan bir araya gelmesin”, “Allah seni bildiği gibi yapsın” gibi ifadeler, hakaret davasına konu edilemez.

“Ağır Eleştiri” Hakkı

Anayasa ile güvence altına alınan ifade özgürlüğü, kişilerin ve kurumların eylemlerini eleştirme hakkını da içerir. Bu eleştiri, sert, kırıcı ve subjektif olabilir. Özellikle siyasetçilerin, sanatçıların veya yöneticilerin eylemlerine yönelik eleştirilerde bu hak daha geniş yorumlanır. Örneğin, bir yöneticinin kararı için “profesyonellikten uzak bir hamle” demek veya bir projenin “vizyonsuz” olduğunu söylemek, genellikle ağır eleştiri kapsamında kalır.

Hakaret Suçunun Cezası Nedir?

• Basit Hakaret: Üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası.
• Nitelikli Haller (Aleni Hakaret): Suçun sosyal medya gibi herkesin görebileceği bir ortamda işlenmesi halinde ceza altıda bir oranında artırılır.
• Kamu Görevlisine Hakaret: Suçun, kamu görevlisine görevinden dolayı işlenmesi halinde cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.

Önemli Değişiklik: Hakaret Suçu Artık “Uzlaşma” Kapsamında!

Yapılan son yasal düzenlemelerle birlikte, temel hakaret suçu (TCK 125/1), uzlaşmaya tabi suçlar arasına alınmıştır. Bu, şu anlama gelir: Mağdurun şikayeti üzerine, savcılık dosyayı doğrudan mahkemeye taşımaz. Öncelikle, dosyanın bir uzlaştırmacıya gönderilmesi yasal bir zorunluluktur. Uzlaştırmacı, tarafları (mağdur ve faili) bir araya getirerek aralarında bir anlaşma zemini arar.

• Eğer Uzlaşma Sağlanırsa: Taraflar örneğin bir özür, bir miktar manevi tazminat ödenmesi veya bir kuruma bağış yapılması gibi bir konuda anlaşırlarsa, ceza soruşturması kapanır ve fail hakkında kamu davası açılmaz.
• Eğer Uzlaşma Sağlanamazsa: Ancak bu süreçte bir anlaşmaya varılamazsa, işte o zaman savcılık iddianame düzenleyerek ceza davası açma sürecine devam eder.

Not: Bu kural, kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen hakaret gibi suçun nitelikli hallerini kapsamaz.

İkinci Alternatif Çözüm: “Önödeme” Prosedürü

Uzlaşma kurumuna ek olarak, kanundaki son düzenlemelerle bazı hakaret suçu türleri önödeme kapsamına da alınmıştır. Önödeme, uzlaşmadan farklı bir mekanizmadır. Burada, savcılık tarafından soruşturma aşamasında faile belirli bir miktar para cezasını devlet hazinesine peşin olarak ödemesi teklif edilir. Eğer fail bu teklifi kabul edip belirtilen süre içinde ödemeyi yaparsa, hakkında kamu davası açılmaz ve soruşturma bu şekilde sona erer. Önödeme, genellikle uzlaşmanın sağlanamadığı veya mümkün olmadığı durumlarda savcılık tarafından değerlendirilen bir sonraki aşama olabilir. Bu prosedür, adli sistemin yükünü azaltmayı ve uyuşmazlıkları daha hızlı bir şekilde çözmeyi amaçlar.

Hakaret Davası Nasıl Açılır? (Şikayet Süreci)

Hakaret suçu, şikayete tabi bir suçtur. Yani, mağdur şikayetçi olmadan savcılık kendiliğinden soruşturma başlatmaz.

1. Delilleri Toplayın: Size yönelik hakareti içeren ekran görüntülerini, mesajları, URL adreslerini ve varsa tanık bilgilerini toplayın.
2. Şikayette Bulunun: Bu delillerle birlikte, en yakın polis merkezine veya doğrudan Cumhuriyet Başsavcılığı’na giderek şikayet dilekçesi verin.
3. Şikayet Süresi: Mağdurun, hem hakareti hem de faili öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikayette bulunma hakkı vardır. Bu hakaret suçu şikayet süresi hak düşürücüdür.
4. Tazminat Davası: Ceza davasının yanı sıra, uğradığınız manevi zarar için Asliye Hukuk Mahkemesi’nde hakaret suçu manevi tazminat davası da açabilirsiniz.

Hakaret Suçu ve Cezası İçin Avukat Desteği

Hakaret suçu ve cezası, basit gibi görünse de, şikayet süreci, delillerin toplanması ve ceza ile tazminat davalarının takibi teknik bilgi gerektirir. Bir Ankara ceza avukatı, bu süreçte haklarınızı en etkili şekilde savunmanızı sağlar. Öden Hukuk, bilişim ve ceza hukukundaki tecrübesiyle yanınızdadır.