Bir dava açmak istiyorsunuz ancak önünüze “arabulucuya başvurmak zorundasınız” uyarısı mı çıktı? Yalnız değilsiniz. Hukukumuzda birçok alacak, tazminat, kira ve iş davası için artık dava şartı arabuluculuk kurumu getirilmiştir. Peki, zorunlu arabuluculuk tam olarak nedir, süreç nasıl işler ve en önemlisi, toplantıya katılmazsanız ne olur? Bu rehberde, bir avukat olarak Öden Hukuk tecrübesiyle, arabuluculuk sürecine dair bilmeniz gereken her şeyi adım adım açıklıyoruz.

Arabuluculuk Nedir ve Amacı Nedir?

Arabuluculuk, tarafların bir dava açmadan önce, tarafsız ve uzman bir üçüncü kişi (arabulucu) yardımıyla bir araya gelerek, aralarındaki hukuki uyuşmazlığı barışçıl yöntemlerle çözmeye çalıştıkları bir yöntemdir. Arabuluculuk nedir sorusunun temel cevabı budur. Bu süreçte arabulucu bir yargıç gibi karar vermez; yalnızca tarafların iletişim kurmasını ve ortak bir çözüm bulmasını kolaylaştırır. Taraflar kendi kararlarını kendileri verir ve süreç tamamen gizlilik içinde yürütülür.

Hangi Davalarda Arabulucuya Başvuru Zorunludur?

Kanun, belirli uyuşmazlıklar için dava açmadan önce arabulucuya başvuruyu bir “dava şartı” haline getirmiştir. Yani bu listeye giren bir konuda arabulucuya gitmeden doğrudan dava açarsanız, davanız usulden reddedilir. İşte o davalardan en yaygın olanları:

• Kira Uyuşmazlıkları: Kira bedeli, tahliye (ilamsız icra hükümleri hariç) gibi kira ilişkisinden doğan neredeyse tüm anlaşmazlıklar.  10 yıllık kiracını tahliyesi ile ilgili yazımıza buradan ulaşabilirsiniz. 

• İş Hukuku Davaları: Kıdem, ihbar tazminatı, işe iade talepleri ve diğer işçilik alacakları.
• Ticari Davalar: Konusu bir miktar para olan alacak ve tazminat talepleri.
• Tüketici Uyuşmazlıkları: Tüketici Hakem Heyeti sınırlarını aşan uyuşmazlıklar.
• Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şuyu) Davaları: Taşınır ve taşınmaz malların paylaştırılması.

• Kat Mülkiyeti ve Komşu Hakkı Davaları.

Arabuluculuk Süreci: Adım Adım Başvuru ve Görüşmeler

Süreç oldukça basittir ve vatandaşların kolayca erişebilmesi için tasarlanmıştır.

Arabulucuya Nasıl ve Nereden Başvurulur?

Başvuru, uyuşmazlığın konusuna göre karşı tarafın yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki Adliye Arabuluculuk Bürolarına yapılır. Başvuru sırasında ad-soyad, T.C. kimlik numarası ve iletişim bilgileri ile birlikte uyuşmazlığın ne olduğu ve taleplerinizin ne olduğu özetlenir.

Arabuluculuk Ücretli Midir?

Arabuluculuk ücreti konusunda en çok merak edilen nokta budur. Dava şartı arabuluculuk için başvuru yapmak tamamen ücretsizdir. Sizden herhangi bir harç veya masraf talep edilmez. Ancak, süreç sonunda anlaşma sağlanamazsa, 2 saatlik arabulucu ücreti Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenir. Süreç 2 saatten uzun sürerse, aşan kısmın ücreti taraflarca eşit olarak karşılanır.

En Kritik Konu: Arabuluculuk Toplantısına Katılmamanın Yaptırımı Nedir?

Bu, sürecin en önemli ve en caydırıcı noktasıdır. Geçerli bir mazeret sunmaksızın ilk toplantıya katılmazsanız, çok ciddi hak kayıpları yaşarsınız. Arabuluculuk toplantısına katılmama durumunda, süreç sona erer ve arabulucu bu durumu arabuluculuk son tutanak ile kayıt altına alır. Toplantıya katılmayan taraf, daha sonra açılacak davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile, yargılama giderinin yarısından sorumlu tutulur. Ayrıca, bu taraf lehine hükmedilecek vekalet ücretinin de yalnızca yarısına hükmedilir.

Süreç Nasıl Sona Erer? Anlaşma veya Anlaşamama Halleri

Süreç Sonunda Anlaşmaya Varırsanız

Taraflar bir çözüm üzerinde anlaşırlarsa, bu durum bir “Anlaşma Belgesi” ile imza altına alınır. Bu belgenin en büyük avantajı, üzerine icra edilebilirlik şerhi alındığında veya taraflar ve avukatlarınca birlikte imzalandığında, tıpkı bir mahkeme kararı gibi (ilam niteliğinde belge) sayılmasıdır. Yani, anlaşma belgesinin icrası için tekrar dava açmanıza gerek kalmaz, doğrudan icra takibi başlatabilirsiniz. Üzerinde anlaşılan bir konu hakkında tekrar dava açılamaz.

Süreç Sonunda Anlaşmaya Varamazsanız

Eğer ortak bir noktada buluşulamazsa, arabulucu yine bir son tutanak düzenler. Bu “anlaşamama” tutanağı ile birlikte artık dava açma hakkınız doğar. Davayı açarken bu tutanağı dava dilekçenize eklemek zorundasınız.

Hukuki Destek ve Sonuç

Dava şartı arabuluculuk, doğru yönetildiğinde tarafların yıllarca sürecek bir davadan kurtulmasını sağlayan faydalı bir yoldur. Ancak süreçteki haklarınızı tam olarak bilmek, taleplerinizi doğru bir şekilde somutlaştırmak ve özellikle toplantı aşamasında doğru stratejiyi izlemek için bir arabuluculuk avukat desteği almanız önemlidir. Öden Hukuk olarak, arabuluculuk sürecinin her aşamasında müvekkillerimizin haklarını en üst düzeyde korumak için hukuki danışmanlık hizmeti sunmaktayız. Konuyla ilgili olarak tarafımıza ulaşabilirsiniz. 

Konuyla ilgili mevzuata buradan ulaşabilirsiniz.