İşçi alacakları davalarında, imzalı bordro ispat gücü en kritik konulardan biridir. 4857 sayılı İş Kanunu‘nun 37. maddesi gereği işveren, işçiye ücret hesabını gösteren imzalı veya özel işaretli bir pusula (bordro) vermek zorundadır. Peki, işçi “Eksik yatırıldı” dediğinde, bu imzalı bordro alacağı ispata yeter mi? Yargıtay’ın bu konudaki yaklaşımı çok nettir ve “ihtirazi kayıt” kavramı burada hayati bir rol oynamaktadır.

İmzalı Bordro İspat Gücü: Yargıtay’ın Temel Kuralı

Yargıtay’ın yerleşik ve istikrarlı içtihatlarına göre, imzalı bordronun ispat gücü son derece yüksektir. Yüksek Mahkeme’nin birçok kararında tekrarlanan temel ilke şudur:

“İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir.” (Bkz: Yargıtay 22. HD, 2012/18404 E.; Yargıtay 9. HD, 2016/4494 E.; Yargıtay 7. HD, 2013/27576 E.)

Bu kuralın pratikteki sonuçları şunlardır:

1. İmzalı bordroda görünen fazla mesai, hafta tatili veya genel tatil ücreti gibi alacakların işçiye ödendiği kabul edilir.
2. İşçi, “Bordroda 5 saat fazla mesai görünüyor ama ben 15 saat yaptım” veya “Bordrodaki parayı almadım” diyorsa, bu iddiasını ancak bordroyla eşdeğer güçte bir yazılı delil ile ispatlayabilir.
3. İmzalı bordronun aksini ispatlamak için tanık beyanları tek başına yeterli değildir.

İşçinin Kalkanı: “İhtirazi Kayıt” Nedir ve Neden Hayatidir?

İşçinin, imzalı bordronun “kesin delil” niteliğini kırmasının tek bir yolu vardır: İhtirazi kayıt (çekince).

İhtirazi kayıt; işçinin, bordroyu imzalarken belgenin üzerine “Fazla mesai alacaklarım saklıdır”, “Gerçek ücretim bu değildir” veya “Tüm yasal haklarım saklı kalmak kaydıyla” gibi bir şerh düşmesidir.

Yargıtay 7. Hukuk Dairesi’nin (2013/27576 E., 2014/4608 K.) kararına göre:

• İşçi, bordroyu “ihtirazi kayıt” ile imzalamışsa, o bordronun “kesin delil” niteliği ortadan kalkar.
• Bu durumda, işçi (imzalı bordronun aksine) iddiasını (daha fazla fazla mesai yaptığı veya bordrodaki parayı almadığı) tanık dahil her türlü delille ispatlama imkanına kavuşur.

İmzasız Bordro veya Bordro Verilmemesinin Sonuçları

Eğer ücret bordrosu işçiye imzalatılmamışsa veya fazla mesai gibi alacak kalemleri bordroda hiç gösterilmemişse (boş bırakılmışsa), ispat kuralları tamamen işçi lehine döner.

Bu durumda “delil serbestisi” ilkesi devreye girer. Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin (2012/18404 E., 2013/6664 K.) kararına göre, bordronun imzasız olması halinde işçi iddiasını “her türlü delille ispat edebilir”. Bu delillerin başında tanık beyanları , işyeri giriş-çıkış kayıtları ve puantaj cetvelleri gelir.

Ancak, bordro imzasız olsa bile, işverenin banka kanalıyla yaptığı ödemeler (örn: “fazla mesai ödemesi” açıklamalı) ispatlandığı takdirde, bu miktarlar işçinin alacağından mahsup edilir. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi (2024/11100 E., 2025/62 K.) bu durumu şöyle özetler:

“Bordrolarda tahakkuk bulunmasına rağmen bordroların imzasız olması halinde ise, varsa ilgili dönem banka ve tüm ödeme kayıtları celp edilmeli ve ödendiği tespit edilen miktarlar yapılan hesaplamadan mahsup edilmelidir.”

İmzalı Bordro İspat Gücünün Kırıldığı İstisna: “Gerçek Ücret” Araştırması

İmzalı bordronun “kesin delil” niteliğinin mutlak olmadığı çok önemli bir istisna vardır: Gerçek ücretin tespiti.

Özellikle prime esas kazancın (SGK matrahı) belirlenmesi veya işçinin “Maaşım 30.000 TL ama bordroda asgari ücretten gösteriliyorum” dediği davalar, “kamu düzenine” ilişkin kabul edilir.

Bu tür davalarda mahkeme, tarafların iddialarıyla bağlı kalmaz ve “resen araştırma” ilkesi gereği işçinin gerçek ücretini araştırmak zorundadır. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin bu konudaki yaklaşımı çok nettir:

“Kurumu bağlamayan imzalı bordro mahkemeyi de bağlamaz.” (Yargıtay 10. HD, 2022/11757 E., 2022/14931 K.)

Bu durumda mahkeme, imzalı bordroya rağmen, emsal ücret araştırması, tanık beyanları , işçinin kıdemi ve yaptığı işin niteliği gibi unsurlarla gerçek maaşı tespit eder.

İmzalı Bordro İspat Gücü Davaları ve Avukat Desteği

Yargıtay kararları , bordro konusunda her iki tarafa da net sorumluluklar yükler:

• İşveren: Olası bir davada kendini savunabilmek için, mutlaka İş Kanunu’na uygun, gerçeği yansıtan ve işçinin (tercihen ihtirazi kayıtsız) imzasını taşıyan bordroları düzenlemelidir .
• İşçi: Hak kaybı yaşamamak için, imzaladığı bordroyu dikkatle kontrol etmeli, eğer fazla mesai veya gerçek ücreti gibi konularda bir eksiklik varsa mutlaka bordroya “ihtirazi kayıt” (haklarım saklıdır) şerhini düşerek imzalamalıdır.

İmzalı bordronun ispat gücü, ihtirazi kayıt ve gerçek ücretin tespiti gibi teknik konular, bir iş davasının kaderini belirler. Bu karmaşık delil hukuku sürecinde bir İş Hukuku avukatından destek almak, hak kayıplarını önlemenin tek yoludur.