Son yıllarda işverenler, işçilerin tazminat haklarını kısıtlamak için arabuluculuk yöntemini sıkça kullanmaktadır. Birçok işçi, “İmzalamazsan paranı alamazsın” baskısı altında önüne konulan belgeyi imzalamak zorunda kalmaktadır. Peki, “ilam niteliğinde” olduğu söylenen bu belgeler kesin midir? Hayır. Yargıtay, belirli şartlarda arabuluculuk tutanağının iptali yolunu açık tutmuştur.

Arabuluculuk Tutanağının İptali ve Geçersizlik Halleri

Yargı kararlarına göre, ihtiyari arabuluculuk tutanağı maddi hukuk anlamında bir “sulh sözleşmesi” niteliğindedir . Bu nedenle, hem Arabuluculuk Kanunu‘na (HUAK) hem de Borçlar Kanunu‘na (TBK) aykırı düzenlenen tutanaklar geçersizdir.

1. İş İlişkisi Devam Ederken İmzalanan Tutanaklar (Somut Uyuşmazlık Yokluğu)

Bu, işverenlerin en sık yaptığı hatadır. İşçi henüz çalışıyorken veya fesih bildirimi yapılmadan, ileride doğacak hakları (kıdem tazminatı) için arabulucuya gidilmesi hukuken mümkün değildir. Çünkü ortada henüz bir “uyuşmazlık” yoktur.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi (2025/5019 E., 2025/6137 K.) kararında bu durumu netleştirmiştir. Mahkeme, taraflar arasında somut bir uyuşmazlık olmadan, özellikle işçi çalışmaya devam ederken düzenlenen tutanakları geçersiz saymıştır. Arabuluculuk, salt dava açma hakkını engellemek veya tazminat ödemesini bir formaliteye bağlamak amacıyla kullanılamaz.

2. “Mış Gibi” Yapılan Arabuluculuk (Müzakere Yokluğu)

Arabuluculuk, tarafların pazarlık ettiği bir süreçtir. Ancak uygulamada, işveren avukatının hazırladığı metin, işçiye ve arabulucuya sadece imzalattırılmaktadır. İşçi arabulucuyu görmemekte, 15 dakikada işlem bitmektedir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi (2024/2065 E.) kararında; tarafların kendi aralarında anlaştıktan sonra belgenin arabulucu tarafından sadece imzalanmasını veya arabulucunun müzakerelere katılmamasını “kanuna uygun bir arabuluculuk faaliyeti” olarak kabul etmemiştir. Ayrıca, arabulucu ile hiç görüşülmemesi veya sürecin hayatın olağan akışına aykırı şekilde kısa sürmesi iptal nedenidir.

3. İrade Fesadı: Baskı, Tehdit ve Kandırma

İşçiye “İmzalamazsan beş kuruş alamazsın, mahkemelerde sürünürsün” denilerek veya “Seni tekrar işe alacağız, şimdi bunu imzala” denilerek (Hile) atılan imzalar geçersizdir.

Yargıtay 10. Hukuk Dairesi (2024/15140 E.), işçinin iradesinin sakatlandığı (korkutma, yanılma, aldatma) durumlarda tutanağın geçersiz olduğuna hükmetmiştir. Bu durumda TBK 39 uyarınca 1 yıl içinde iptal hakkı kullanılmalıdır.

4. İbra (Borçtan Kurtulma) Şartlarının İhlali

Eğer arabuluculuk tutanağı, işçinin işvereni “ibra ettiği” (alacağım kalmadı dediği) bir metin içeriyorsa, TBK 420. maddedeki sıkı şartlara uymak zorundadır.

Yargıtay 10. Hukuk Dairesi (2022/11554 E.) kararına göre; ibra niteliği taşıyan tutanakların fesih tarihinden itibaren en az 1 ay geçmiş olması ve ödemenin banka kanalıyla noksansız yapılması şarttır. İşten çıkar çıkmaz imzalatılan ve “tüm haklarımı aldım” yazan tutanaklar, arabulucu huzurunda olsa bile geçersiz sayılabilir.

Arabuluculuk Tutanağının İptali Davası Nasıl Açılır?

Geçersiz bir arabuluculuk tutanağına karşı iki yol izlenebilir:

1. İptal Davası: Doğrudan “Arabuluculuk tutanağının iptali” davası açılabilir.

2. Alacak Davası İçinde İtiraz: İşçi, iş mahkemesinde alacak davasını açar ve işveren “Biz arabulucuda anlaştık, dava açamazsın” itirazında bulunduğunda, işçi tutanağın geçersizliğini (baskı, hile, müzakere yokluğu) iddia eder.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi (2025/3837 E.), tutanağın geçersizliğinin tespiti halinde, dava açma yasağının (HUAK 18/5) ortadan kalkacağını belirtmiştir. Yani tutanak iptal edilirse, işçi eksik kalan tüm tazminatlarını faiziyle talep edebilir.

Arabuluculuk Tutanağının İptali Davasında Avukat Desteği

İhtiyari arabuluculuk tutanağının iptali, ispat yükünün işçide olduğu zorlu bir süreçtir. Arabulucunun tanık olarak dinlenmesi, kamera kayıtları, banka dekontları ve müzakere sürecinin (telefon, e-posta) analizi gerekir.

İşverenin “kesin hüküm” gibi sunduğu bu belgeyi iptal ettirmek ve hakkınız olan gerçek tazminatı almak için, güncel Yargıtay kararlarına hakim bir iş hukuku avukatı ile çalışmak şarttır. Öden Hukuk, işçi hakları ve arabuluculuk uyuşmazlıklarında yanınızdadır.