İş, ticaret ve hatta günlük hayattaki birçok ilişki “güven” üzerine kuruludur. Bir malınızı veya paranızı bir başkasına belirli bir amaçla emanet edersiniz. Peki, bu güven boşa çıkarılırsa ne olur? Türk Ceza Kanunu, tam da bu durumu güveni kötüye kullanma suçu olarak tanımlar ve ciddi yaptırımlara bağlar. Halk arasında emanete hıyanet suçu olarak da bilinen bu eylem, dolandırıcılıkla karıştırılsa da aslında farklı bir suç tipidir.

Güveni Kötüye Kullanma Suçunun Temel Hali (TCK 155/1)

TCK 155 maddesine göre suçun temel hali, “başkasına ait olup da, muhafaza etmek veya belirli bir şekilde kullanmak üzere zilyedliği kendisine devredilmiş olan mal üzerinde, kendisinin veya başkasının yararına olarak, zilyedliğin devri amacı dışında tasarrufta bulunmak” olarak tanımlanır.

• Cezası: Bu suçu işleyen kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır.
• Güveni Kötüye Kullanma Şikayete Bağlı Mı?: Evet, suçun bu temel hali, mağdurun şikayetine bağlıdır. Şikayet olmazsa, soruşturma veya kovuşturma yapılamaz.

Nitelikli Hali: Hizmet Nedeniyle Güveni Kötüye Kullanma (TCK 155/2)

Suçun, mesleki veya ticari bir ilişki kapsamında işlenmesi, kanunda daha ağır bir ceza nedeni olarak kabul edilmiştir. Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma, suçun en sık karşılaşılan nitelikli halidir.

• Örnekler: Bir muhasebecinin şirket parasıyla kendi borcunu ödemesi, tamir için bırakılan arabanın parçalarını satan bir tamirci, bir avukatın müvekkilinden aldığı parayı uhdesine geçirmesi.
• Cezası: Bu durumda faile, bir yıldan yedi yıla kadar hapis ve üç bin güne kadar adlî para cezası verilir.
• Şikayet Şartı: Suçun bu nitelikli hali, şikayete bağlı değildir. Savcılık, suçu öğrendiği an kendiliğinden soruşturma başlatır.

Dolandırıcılık Suçundan Farkı Nedir?

En çok merak edilen konulardan biri de dolandırıcılık ve güveni kötüye kullanma farkı‘dır.

• Güveni Kötüye Kullanmada: Mal, başlangıçta mağdurun kendi rızasıyla, iyi niyetle faile teslim edilir. Suç, bu teslimden sonra, failin mal üzerinde hukuka aykırı bir tasarrufta bulunmasıyla oluşur.
• Dolandırıcılıkta: Fail, en başından itibaren hileli ve aldatıcı davranışlarla malın teslimini sağlar. Mağdurun rızası, hile ile sakatlanmıştır.

Kısacası, temel fark; suçun, malın tesliminden önce mi yoksa sonra mı işlendiğidir.

Güveni Kötüye Kullanma Suçuna Dair Yargıtay Kararlarından Örnekler

Bu suçun daha iyi anlaşılması için, Yargıtay kararlarına yansımış bazı tipik örnekleri incelemek faydalı olacaktır:

1. Çalışanın Şirket Varlıklarını Zimmetine Geçirmesi

En sık karşılaşılan durumlardan biridir. Örneğin, bir şirkette satış temsilcisi olarak çalışan bir kişiye, müşterilerden tahsilat yapması için bir pos cihazı veya şirket kredi kartı emanet edilir. Eğer çalışan, bu pos cihazından müşterinin kartını çekip parayı şirket hesabına değil de kendi hesabına aktarırsa, hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma suçu işlemiş olur. Benzer şekilde, kendisine teslim edilen şirket aracını veya cep telefonunu satması da bu suçu oluşturur.

2. Kiracının Ev Sahibinin Eşyalarını Satması

Eşyalı olarak kiralanan bir evde, kiracıya teslim edilen tüm eşyalar (mobilya, beyaz eşya vb.) ev sahibinin mülkiyetindedir ve kiracıya sadece kullanması için emanet edilmiştir. Eğer kiracı, bu eşyaları üçüncü bir kişiye satar veya iade etmezse, güveni kötüye kullanma suçunu işlemiş olur. Burada eşyalar, belirli bir amaçla (kira süresince kullanma) kiracıya bırakılmış ancak kiracı bu amacın dışına çıkarak mal sahibi gibi tasarrufta bulunmuştur.

3. Yönetici veya Vekilin Yetkisini Aşması

Bir apartman veya site yöneticisine, kat maliklerinin ortak giderler için topladığı paralar emanet edilir. Eğer yönetici, bu paraları şahsi harcamaları için kullanırsa güveni kötüye kullanma suçu oluşur. Benzer şekilde, bir kişiye araç satması için vekaletname verdiğinizde, o kişinin aracı satıp parasını size teslim etmek yerine kendi uhdesine geçirmesi de bu suçun nitelikli halini oluşturur.

Bu Suçlarda Avukat Desteğinin Önemi

Güveni kötüye kullanma suçu, hırsızlık ve dolandırıcılık gibi suçlarla arasında ince bir çizgi bulunan, ispatı ve hukuki nitelendirmesi uzmanlık gerektiren bir alandır. Bir Ankara ceza avukatı, bu süreçte eylemin doğru bir şekilde nitelendirilmesinden, delillerin toplanmasına ve etkili bir savunma yapılmasına kadar her aşamada yanınızda olur. Öden Hukuk, bu zorlu süreçte sizin ve haklarınızın güvende olmasını sağlamak için buradadır.