Türk toplumunda sıkça duyulan evlatlıktan reddetme kavramı, aslında filmlerdeki gibi bir “nüfustan silme” işlemi değildir. Hukuk sistemimizde bir anne veya babanın çocuğunu nüfusundan sildirmesi mümkün olmasa da, “mirasçılıktan çıkarma” (ıskat) yoluyla benzer bir sonuç doğurulabilir. Peki, bu işlem Türk Medeni Kanunu’na göre nasıl yapılır?

Mirasçılıktan Çıkarma Nedir? (TMK 510)

Mirasçılıktan çıkarma, miras bırakanın ölüme bağlı bir tasarrufla (vasiyetname ile), saklı paylı mirasçısını (çocuklar, eş, anne-baba) miras hakkından tamamen veya kısmen yoksun bırakmasıdır.

Normal şartlarda, vasiyetname ile dahi çocuğunuzun “saklı payına” dokunamazsınız. Ancak TMK 510. maddedeki “Cezai Mirasçılıktan Çıkarma” sebepleri varsa, çocuğunuzu bu saklı paydan bile mahrum edebilirsiniz.

Evlatlıktan Reddetme (Mirasçılıktan Çıkarma) Sebepleri Nelerdir?

Kanun, bu hakkı keyfi kullanıma kapatmış ve sadece iki çok ağır sebebin varlığına bağlamıştır:

1. Ağır Suç İşlenmesi: Mirasçının, miras bırakana veya onun yakınlarından birine karşı “ağır bir suç” işlemesi gerekir. Kanun hangi suçun ağır olduğunu tek tek saymamıştır ancak Yargıtay kararlarına göre; cana kastetmek, yaralamak, hırsızlık veya nitelikli dolandırıcılık gibi aile bağlarını koparacak nitelikteki suçlar bu kapsama girer.

2. Aile Hukuku Yükümlülüklerinin İhlali: Mirasçının, miras bırakana veya ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini (sevgi, saygı, bakım, gözetim) önemli ölçüde yerine getirmemesi gerekir. Yargıtay’a göre; anne-babayı hastalığında yalnız bırakmak, arayıp sormamak, dövmek, hakaret etmek veya onur kırıcı davranışlarda bulunmak bu kapsama girer.

Mirasçılıktan Çıkarma Nasıl Yapılır? (Usul)

“Seni reddettim” demekle mirasçılıktan çıkarma gerçekleşmez. Bu işlemin geçerli olabilmesi için mutlaka resmi bir şekil şartı vardır:

1. Vasiyetname Şartı: Miras bırakan, noterde veya el yazılı bir vasiyetname (veya miras sözleşmesi) düzenlemelidir.

2. Sebebin Açıklanması: Vasiyetnamede, mirasçının neden çıkarıldığı açıkça ve somut olaylarla belirtilmelidir. “Oğlumu mirastan men ediyorum” demek yetmez; “Oğlum bana şu tarihte şiddet uyguladığı ve hastalığımda hiç ilgilenmediği için…” şeklinde gerekçe yazılmalıdır (TMK 512).

Bir de “Koruyucu Mirasçılıktan Çıkarma” Vardır (TMK 513)

Bu, cezalandırma değil, koruma amaçlıdır. Eğer çocuğunuz “borç ödemeden aciz” (batık) durumdaysa ve hakkında aciz vesikası varsa; mirasın alacaklılara gitmesini önlemek için çocuğunuzu mirastan çıkarıp, onun payını doğrudan torunlarınıza (o çocuğun çocuklarına) bırakabilirsiniz. Ancak bu, saklı payın sadece yarısı için yapılabilir.

Çıkarılan Mirasçı İtiraz Edebilir Mi? (İptal ve Tenkis Davası)

Evet. Miras bırakan öldükten sonra, mirasçılıktan çıkarılan kişi mahkemeye başvurarak Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali veya Tenkis Davası açabilir.

Bu davada ispat yükü çok kritiktir: İspat yükü, mirasçılıktan çıkarılan kişide değil, vasiyetnameden yararlanan diğer mirasçılardadır. Yani, miras bırakan vasiyetnamesinde sebepleri ne kadar somut ve delilli (ceza mahkemesi kararı, doktor raporu, tanık vb.) yazarsa, işlemin iptal edilme riski o kadar azalır.

Evlatlıktan Reddetme Konusunda Avukat Desteği

Görüldüğü gibi, halk arasında evlatlıktan reddetme olarak bilinen mirasçılıktan çıkarma işlemi, sadece bir vasiyetname yazmaktan ibaret değildir. O vasiyetnamenin TMK 510 şartlarına uygun yazılması, sebeplerin hukuki dille delillendirilmesi ve olası bir iptal davasına karşı tedbir alınması gerekir. Aksi takdirde vasiyetname iptal olur ve “hayırsız evlat” mirastan payını alır. Öden Hukuk, miras hukuku ve vasiyetname düzenlenmesi konularında müvekkillerine hukuki destek sağlamaktadır.