Kamuoyunda “çete suçu” olarak da bilinen suç işlemek amacıyla örgüt kurma, Türk Ceza Kanunu’nun 220. maddesinde düzenlenen ve kamu barışına karşı işlenen suçlar kategorisinde yer alan ağır bir suçtur. Ancak her “birlikte suç işleme” hali örgüt değildir. Hukukumuzda bir yapının “örgüt” sayılabilmesi için Yargıtay’ın aradığı çok sıkı şekil şartları (hiyerarşi, süreklilik vb.) vardır.

Bu yazıda, TCK 220 kapsamındaki örgüt kurma, yönetme ve üye olma suçlarını, ispat yöntemlerini ve verilen cezaları güncel Yargıtay kararları ışığında inceliyoruz.

Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Suçunun Unsurları (Yargıtay Kriterleri)

Yargıtay Ceza Genel Kurulu ve ilgili dairelerin yerleşik içtihatlarına göre, bir topluluğun TCK 220 kapsamında “suç örgütü” sayılabilmesi için şu unsurların bir arada bulunması zorunludur:

1. Üye Sayısı (En Az 3 Kişi): Örgütün varlığından söz edilebilmesi için üye sayısının en az üç veya daha fazla kişi olması kanuni bir zorunluluktur. İki kişi örgüt kuramaz, ancak suça iştirak etmiş sayılır.

2. Hiyerarşik İlişki (Altlık-Üstlük): Üyeler arasında sadece bir araya gelme değil, gevşek veya sıkı nitelikte de olsa bir “ast-üst” ilişkisi bulunmalıdır. Bu ilişki, örgüt mensupları üzerinde hakimiyet kuran bir güç kaynağı olmalıdır. Yargıtay’a göre sadece ailevi ilişkiler veya arkadaşlık, hiyerarşik yapının kanıtı olamaz.

3. Süreklilik (Devamlılık): Örgüt, anlık bir suç işlemek için değil, sürekli suç işlemek amacı ve programıyla kurulmuş olmalıdır.

4. Amaç ve Elverişlilik: Örgütün yapısı, üye sayısı ve sahip olduğu araç-gereçler, amaçlanan suçları işlemeye elverişli olmalıdır.

Örgüt Kurma, Yönetme ve Üye Olma Arasındaki Farklar

Kanun, örgüt içindeki konuma göre farklı cezalar öngörmüştür:

• Örgüt Yöneticisi: Örgütün faaliyetlerini sevk ve idare eden, üyeler üzerinde talimat verme yetkisi bulunan kişidir. Yöneticiler, örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen bütün suçlardan (amaç suçlar) dolayı ayrıca fail olarak cezalandırılır (TCK 220/5).

• Örgüt Üyesi: Hiyerarşik yapıya dahil olarak, örgüt amaçları doğrultusunda süreklilik, çeşitlilik ve yoğunluk gösteren eylemlerde bulunan kişidir.

Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Cezası Ne Kadar?

İçtihat raporundaki güncel kararlara ve TCK’daki son düzenlemelere göre cezalar şöyledir:

• Örgüt Kurma ve Yönetme (TCK 220/1): Örgütü kuran veya yönetenler hakkında dört yıldan sekiz yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

• Örgüt Üyeliği (TCK 220/2): Örgüte üye olanlar, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

• Silahlı Örgüt (TCK 220/3): Eğer örgüt silahlı ise, yukarıdaki cezalar dörtte birinden yarısına kadar artırılır.

Suçun İspatında Kullanılan Deliller (Tape ve HTS)

Örgüt davalarında ispat, genellikle teknik takibe dayanır. Yargı kararlarında kabul edilen deliller şunlardır:

• İletişim Tespitleri (Tape): Sanıklar arasındaki telefon görüşmeleri ve mesajlaşmalar. Özellikle “Hacı, dayı, emanet, beton” gibi şifreli ifadeler ve kod adları delil sayılır.

• HTS Kayıtları: Kimin kimi, ne zaman, nerede aradığını gösteren sinyal bilgileridir. Ancak Yargıtay, içeriği belli olmayan salt HTS kayıtlarının, hiyerarşik yapıyı ispatlamada tek başına yeterli olmadığını vurgulamıştır .

• Fiziki Takip: Sanıkların otel veya yemek buluşmalarının polis tarafından izlenmesi.

• Maddi Deliller: Ele geçirilen silahlar, yüksek miktarda nakit para veya uyuşturucu maddeler.

Örgüte Yardım Etme Suçu

Bir kişi örgütün hiyerarşik yapısına dahil olmasa (üye olmasa) bile, örgüte bilerek ve isteyerek yardım ederse, örgüt üyesi gibi cezalandırılır (TCK 220/7). Ancak verilecek cezada indirim yapılabilir .

Zamanaşımı ve Müsadere

Bu suçlarda 8 yıllık olağan dava zamanaşımı süresi işleyebilir. Ayrıca örgüt faaliyeti çerçevesinde elde edilen tüm maddi menfaatler (para, araç, ziynet eşyası) müsadereye (devlet tarafından el konulmasına) tabidir.

Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Davası ve Avukat Desteği

Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçlaması, genellikle tutuklu yargılamayı gerektiren ve cezaların “zincirleme” olarak arttığı çok ciddi bir süreçtir. HTS kayıtlarının analizi, tapelerin hukuka uygunluğunun denetimi ve “hiyerarşik bağın bulunmadığı” savunmasının yapılması, ceza hukukunda uzmanlık gerektirir. Öden Hukuk, Ağır Ceza Mahkemelerindeki örgütlü suç davalarında müvekkillerine hukuki destek sağlamaktadır.